Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Canlı yaşamı için büyük önem taşıyan su, karbon, oksijen, azot, fosfor gibi maddeler canlı ve cansız çevre içinde dolaşım halindedir. Bu maddelerin düzenli bir biçimde yapmış oldukları dolaşıma madde döngüsü ya da ekolojik döngü adı verilir. Döngüler sayesinde doğa kendi kaynaklarını dengeli ve sürekli yeniler. Döngülerin bozulması canlı yaşamı için yıkıcı etkilere sahip olacaktır.
Karbon doğada dört farklı şekilde bulunmaktadır. Karbon molekülleri; kayaçların içinde fosil yakıtlar olarak, atmosferde gazlarla bileşim halinde, sularda eriyik olarak ve canlıları oluşturan dokularda bulunmaktadır.Karbon döngüsü yeşil bitkilerin gün ışığında atmosferden karbondioksit (CO₂) almasıyla başlar. Alınan CO₂ , fotosentez sırasında ve karbon içeren yeni dokuların yapımında kullanılır. Bitkilere dahil olan karbon beslenme yoluyla diğer canlılara ulaşır. Canlı artıklarının çeşitli bakteri ve mantarlarca ayrıştırılması sırasında bir miktar CO₂ tekrar atmosfere katılır. Kayaç halindeki fosil karbonlarda yanma olayı ile CO₂ dönüşerek atmosfere katılmaktadır.Denizlerde de karbon suda yaşayan canlılar tarafından aynı şekilde kullanılmaktadır. Karbon döngüsünün sürekliliği ve miktarı canlı yaşamının devam edebilmesi için oldukça önemlidir.
Moleküler oksijen solunum için gereklidir. Ayrıca oksijen hidrojen, sülfür, karbon ve fosfor gibi maddelerle bileşim halinde gelebilmektedir.
Ozon, Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlarını tutmaktadır.Oksijenin en önemli kaynağı fotosentez yapan bitkilerin oluşturduğu oksijendir. Ayrıca atmosferdeki su molekülleri fotoliz yoluyla ayrışarak oksijen üretimine katkıda bulunmaktadır.
Oksijen canlı solunumu, yanma ve organik maddelerin çürümesi esnasında tüketilmektedir. Oksijen oranının ölçülebilir miktarda değişim olmadığı için oksijen döngüsünün denk kapandığı söylenebilir.
Gaz halindeki azot (N₂), atmosferin %78’ini oluşturur. Ancak, azot gaz formuyla bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılamaz.
Volkanizma ve yıldırım düşmeleri küçük bir miktar azotun besin döngüsüne katılmasını sağlasa da gerekli miktarda azotun elde edilebilmesi için toprak organizmaları tarafından bitkilerin kullanabileceği şekle dönüşmesi gerekmektedir.Azotun bağlanması topraktaki bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilir. Bu bakteriler ölmüş canlıların yapılarındaki organik maddeleri parçalayarak bunları nitrata çevirir.
Topraktaki ve bazı bitki köklerinde bulunan azot bağlayıcı bakteriler sayesinde bitkiler nitratları alır ve yapılarına katar.
Azot besin zinciri ile bitkilerden otçullara, otçullardan da etçillere geçer.
Ölen bitki ve hayvanlar, ayrıştırıcılar tarafından parçalanır. Mikroorganizmalar azotu nitrit ve nitrata dönüştürür ve böylece azot döngüye katılmış olur.
Okyanus, deniz, göl veya kara yüzeyinde bulunan su kütleleri iklimin etkisi ile su buharına dönüşmektedir. Atmosferdeki hareketlerin etkisi ile yer değiştiren su buharı başka alanlarda yoğunlaşarak yağışa dönüşmekte ve tekrar yüzeye inmektedir.
Su döngüsünde en önemli aşama suyun gaz hale geçmesi olayı yani buharlaşmadır. Atmosferdeki nemim %90’ı okyanus deniz ve göllerden buharlaşma ile sağlanmaktadır.Bitkilerin yüzeyinden su moleküllerinin atmosfere karışması terleme olarak adlandırılmaktadır.
Su buharının gaz halden sıvı hale geçmesi olayı yoğuşma olarak adlandırılır.
Önce yoğuşan su buharı, sıcaklığın düşmesiyle yağışa dönüşmektedir.
Yeryüzüne inen su kütlesinin yüzeydeki hareketine yüzey akışı, yer altındaki hareketi ise yer altı akışı olarak adlandırılır.
Tarih: 2016-12-22 05:33:22 Kategori: Coğrafya
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Madde Döngüleri Nedir
a) Karbon Döngüsü
Karbon atomları, canlı dokularını meydana getiren yapıları oluşturmaktadır. Bu bakımdan büyük önem taşımaktadır.Karbon doğada dört farklı şekilde bulunmaktadır. Karbon molekülleri; kayaçların içinde fosil yakıtlar olarak, atmosferde gazlarla bileşim halinde, sularda eriyik olarak ve canlıları oluşturan dokularda bulunmaktadır.Karbon döngüsü yeşil bitkilerin gün ışığında atmosferden karbondioksit (CO₂) almasıyla başlar. Alınan CO₂ , fotosentez sırasında ve karbon içeren yeni dokuların yapımında kullanılır. Bitkilere dahil olan karbon beslenme yoluyla diğer canlılara ulaşır. Canlı artıklarının çeşitli bakteri ve mantarlarca ayrıştırılması sırasında bir miktar CO₂ tekrar atmosfere katılır. Kayaç halindeki fosil karbonlarda yanma olayı ile CO₂ dönüşerek atmosfere katılmaktadır.Denizlerde de karbon suda yaşayan canlılar tarafından aynı şekilde kullanılmaktadır. Karbon döngüsünün sürekliliği ve miktarı canlı yaşamının devam edebilmesi için oldukça önemlidir.
b) Oksijen Döngüsü
Oksijen canlıların besin üretimi için kilit önem taşımaktadır. Oksijen atmosferde üç şekilde bulunmaktadır. Bunlar atomik oksijen (O), moleküler oksijen (O²) ve ozon (O³)’dur.Moleküler oksijen solunum için gereklidir. Ayrıca oksijen hidrojen, sülfür, karbon ve fosfor gibi maddelerle bileşim halinde gelebilmektedir.
Ozon, Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlarını tutmaktadır.Oksijenin en önemli kaynağı fotosentez yapan bitkilerin oluşturduğu oksijendir. Ayrıca atmosferdeki su molekülleri fotoliz yoluyla ayrışarak oksijen üretimine katkıda bulunmaktadır.
Oksijen canlı solunumu, yanma ve organik maddelerin çürümesi esnasında tüketilmektedir. Oksijen oranının ölçülebilir miktarda değişim olmadığı için oksijen döngüsünün denk kapandığı söylenebilir.
c) Azot (Nitrojen) Döngüsü
Azot canlılar için önemli bir maddedir. Çünkü proteinlerin ve DNA’nın önemli bir bileşenidir.Gaz halindeki azot (N₂), atmosferin %78’ini oluşturur. Ancak, azot gaz formuyla bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılamaz.
Volkanizma ve yıldırım düşmeleri küçük bir miktar azotun besin döngüsüne katılmasını sağlasa da gerekli miktarda azotun elde edilebilmesi için toprak organizmaları tarafından bitkilerin kullanabileceği şekle dönüşmesi gerekmektedir.Azotun bağlanması topraktaki bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilir. Bu bakteriler ölmüş canlıların yapılarındaki organik maddeleri parçalayarak bunları nitrata çevirir.
Topraktaki ve bazı bitki köklerinde bulunan azot bağlayıcı bakteriler sayesinde bitkiler nitratları alır ve yapılarına katar.
Azot besin zinciri ile bitkilerden otçullara, otçullardan da etçillere geçer.
Ölen bitki ve hayvanlar, ayrıştırıcılar tarafından parçalanır. Mikroorganizmalar azotu nitrit ve nitrata dönüştürür ve böylece azot döngüye katılmış olur.
d) Su (Hidrolojik) Döngüsü
Yeryüzünde hemen her şey büyük bir dönüşüm ve değişim süreci içindedir. Bu dönüşümlerden en önemlisi canlı yaşamının temelini oluşturan su döngüsüdür.Okyanus, deniz, göl veya kara yüzeyinde bulunan su kütleleri iklimin etkisi ile su buharına dönüşmektedir. Atmosferdeki hareketlerin etkisi ile yer değiştiren su buharı başka alanlarda yoğunlaşarak yağışa dönüşmekte ve tekrar yüzeye inmektedir.
Su döngüsünde en önemli aşama suyun gaz hale geçmesi olayı yani buharlaşmadır. Atmosferdeki nemim %90’ı okyanus deniz ve göllerden buharlaşma ile sağlanmaktadır.Bitkilerin yüzeyinden su moleküllerinin atmosfere karışması terleme olarak adlandırılmaktadır.
Su buharının gaz halden sıvı hale geçmesi olayı yoğuşma olarak adlandırılır.
Önce yoğuşan su buharı, sıcaklığın düşmesiyle yağışa dönüşmektedir.
Yeryüzüne inen su kütlesinin yüzeydeki hareketine yüzey akışı, yer altındaki hareketi ise yer altı akışı olarak adlandırılır.
Tarih: 2016-12-22 05:33:22 Kategori: Coğrafya
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx